ΚΡΙΤΙΚΗ FRIKIS | SHAME (2011)

 Καλώς ήρθατε στην νέα στήλη του Frikase, οπού θα γράφω κριτικές για ταινίες που έχω δει. Μπορώ να δηλώσω άκρως ενθουσιασμένη, καθώς μπορώ να μιλάω για ταινίες και να τις αναλύω όλη μέρα. Και τώρα που θα τις γράφω για το δικό μου μπλογκ, και όχι για κάποιον άλλον, θα μπορώ να λέω και ο,τι μαλακία γουστάρω, χωρίς να φοβάται κάποιος μην φάει κάνσελ απο τους φιλελεύθερους συντηρητικούς που τον διαβάζουν, επειδή ανέφερα τον σεξισμό ξέρω ΄γω. Προφανώς, θα έχει τρελά σπόιλερς για όποια ταινία αναφερθεί, γιατί τέτοια πουτανάρα είμαι, και θέλω όλα να τα αναλύω μέχρι το κοκκαλάκι τους. 

Προχωρώντας λοιπόν, θέλω να σημειώσω πως αυτή την ταινία την είδα πρώτη φορά στην ζωή μου, όταν ήμουν 11 χρονών, επειδή είχα μια ανθυγιεινή εμμονή με τον πρωταγωνιστή ηθοποιό, Michael Fassbender. Όσο οι άλλες έχαναν το μυαλό τους για τους One Direction ή για τον Justin Bieber, σαν φυσιολογικά κοριτσάκια, εγώ είχα ερωτευτεί έναν δραματικό ηθοποιό που οριακά πατούσε τα σαράντα, επειδή τον είδα να κάνει τον Magneto στο σινεμά. Βγάλε άκρη. 

Το Shame (2011) είναι μια σοβαρή και πολύ δραματική ταινία, την οποία ο 11χρονος εαυτός μου προφανώς και δεν μπορούσε να επεξεργαστεί πλήρως (την έβλεπα κυριότερα για να παθαίνω το ίδιο σοκ ξανά και ξανά, με το γυμνό πουλί του ηθοποιού, τότε που με το ζόρι ήξερα πως έμοιαζε καν γενικά αυτό το όργανο).  Την είχα κρύψει προσεκτικά σε ένα φόλντερ στον υπολογιστή μου, για να μην την βρει ποτέ ο πατέρας μου και με κατσαδιάσει. Πρόσφατα, αποφάσισα πως όχι μόνο θέλω, αλλά πρέπει να την ξαναδώ αυτή την ταινία, αυτή την φορά όχι για το πουλί του εξαιρετικού Michael (είχα δει αληθινά μεγάλα πουλιά πλέον, και δεν μου κινούσαν την περιέργεια). Και ω μπόι, τι εξαιρετική απόφαση. 

Στην ταινία ακολουθούμε την ζωή του Μπράντον, ενός τυπικά επιτυχημένου εργένη της Νέας Υόρκης. Ο τύπος είναι ωραίος, έχει μια καλοπληρωμένη, σταθερή δουλειά, το δικό του διαμέρισμα και φίλους. Με μια μικρούλα, λιλιπούτεια ατέλεια: Τον εθισμό του στο σεξ. Ένιωσα πως θα ταιριάξει τέλεια αυτή η κριτική με την θεματική της εβδομάδας. 

Η ζωή του είναι ταξινομημένη με τέτοιον τρόπο, ώστε να μπορεί προφανώς να παίρνει "την δόση του". Η ταινία ξεκινάει με αυτόν να σηκώνεται γυμνός απο το κρεβάτι, και να ξεκινάει την μέρα του, κομμάτι της οποίας είναι να αγνοεί τις κλήσεις της αδερφής του, Σίσυ. Η χρωματική παλέτα της ταινίας (κάτι στο οποίο δίνω τεράστια σημασία σε ό,τι ταινία δω) εναλλάσσετε σε ψυχρές αποχρώσεις του μπλε, κάτι που ταιριάζει πλήρως με την βουβή θλίψη που διακατέχει τον Μπράντον. Το μπλε σπάει με ορισμένα ζεστά πλάνα, και φυσικά όπως σε πολλές ταινίες, το χρώμα συμβολίζει και το τι θέλει να εκφράσει μια σκηνή. Θα μιλήσουμε για το που συμβαίνει αυτό, παρακάτω.

Η άρρωστη μα λειτουργική ρουτίνα του Μπράντον, μεταξύ κατάχρησης πορνογραφίας, πληρωμένων γυναικών και γενικής αντικειμενοποίησης των θηλυκών γύρω του, σπάει απο την ξαφνική επίσκεψη της αδερφής του. Τον ενημερώνει πως λόγω κάποιων λάιβ εμφανίσεων που έχει κλείσει στην Νέα Υόρκη, ούσα lounge τραγουδίστρια, θα χρειαστεί να μείνει μαζί του για ένα διάστημα, γεγονός που ζορίζει τον Μπράντον. Δεν θα μπορεί να τον παίζει πια στο σαλόνι του, δεν θα μπορεί να γαμάει ελεύθερα στο κρεβάτι του, γενικά το σκατό φτάνει λίγο στην κάλτσα. 

Αργότερα στην ταινία, ο Μπράντον με το αφεντικό του (ο οποίος είναι ταυτόχρονα και φιλικό του πρόσωπο) πηγαίνουν σε μια απο τις εμφανίσεις της Σίσυ, για να την ακούσουν να τραγουδάει, και βλέπουμε την πρώτη ζεστή σκηνή. Το κίτρινο και πορτοκαλί, αγκαλιάζουν το πρώτο πραγματικό συναίσθημα που δείχνει ο Μπράντον, όσο δακρύζει ακούγοντας την αδερφή του να τραγουδάει το "New York, New York". Η Σίσυ καταλήγει να κάθεται μαζί τους για ποτό μετά το λάιβ, η οποία απόφαση οδηγεί σε φλερτ μεταξύ αυτής και του αφεντικού του αδερφού της. Εκεί πέρα, το αφεντικό παρατηρεί τα σημάδια αυτοτραυματισμού της Σίσυ. Η ταινία χτίζει με πολύ διακριτικό τρόπο το τραυματικό παρελθόν που έχουν ζήσει και ο Μπράντον και η αδερφή του, και βάζει τον θεατή να σκεφτεί "α, γι'αυτό είστε τόσο φακντ απ και οι δυο σας". Η Σίσυ καταλήγει να πηδάει το αφεντικό του Μπράντον, ενώ είναι κι αυτός στο μικροσκοπικό σπίτι. Γεγονός που τεντώνει ακόμα περισσότερο τις ήδη τεντωμένες τους σχέσεις. 

Παρ' όλη την σκατίλα, ο Μπράντον έχει δείξει ενδιαφέρον για μια συνάδελφο, με την οποία μάλιστα βγαίνει ραντεβού, σε ένα όμορφο ρεστοράν, και έτσι μας χαρίζεται μια ακόμα ζεστή σκηνή. Κατά την γνώμη μου συμβολίζει πάλι μια πραγματική μεριά του Μπράντον, αυτή που θέλει την συντροφικότητα, που θέλει τον έρωτα. Μέσω του διαλόγου τους βέβαια, καταλαβαίνουμε πως ο Μπράντον έχει θέματα δέσμευσης. Τρελή έκπληξη, πέφτουμε απο τα σύννεφα πως ο κατ' εξακολούθηση γαμιάς δεν μπορεί να κρατήσει ούτε μισή σοβαρή σχέση, ένιγουειζ, προχωράμε. 

Φεύγοντας απο αυτή την κάπως χολσομ φάση, το σκατό υπογείως ξεπέρασε το στάδιο της κάλτσας, και έχει αρχίσει να πηγαίνει στο παπούτσι. Η φάση παραμένει ζόρικη για τον Μπράντον και τον εθισμό του, ειδικά όταν η αδερφή του έχει αρχίσει να ψυλλιάζεται την φάση, και όταν λέω ψυλλιάζεται, εννοώ να τον πετυχαίνει κατα λάθος να τον παίζει μανιωδώς μπροστά απο τον καθρέφτη του μπάνιου, να ανοίγει το λάπτοπ του και να πετάγονται τα cam girls με τους βύζους απ' έξω και να λένε το όνομα του αδερφού της, και λοιπές ομορφιές. Ο πρωταγωνιστής προφανώς φτάνει σε σημείο μένταλ μπρέικνταουν, και πετάει ο,τι υπάρχει στο διαμέρισμα, πορνογραφία, παιχνίδια, μέχρι και το λαπτοπ. Παρακαλώ να παίξει το κλιπ "Κατόλου σεξ, μόνο ντουλεύω!". 

Η ψυχολογική κατάσταση του φαίνεται ακόμα πιο τρανά, όταν κλείνει ξενοδοχείο για να βρεθεί με την συναδέλφισσα που λέγαμε πριν λίγο. Καταλήγει να έχει στυτική δυσλειτουργία, η σκηνή προφανώς και είναι μπλε και όχι ζεστή, η συνάδελφος ξενερώνει όχι απο την αποτυχημένη ανύψωση, αλλά απο την αντιμετώπιση του Μπράντον, και όλο το πανηγύρι τελειώνει με την συνάδελφο να φεύγει, και τον Μπράντον να ανακτά την στύση του με μια πόρνη, στο ίδιο δωμάτιο, λίγα λεπτά μετά. 

Την δόση σου δεν μπορείς να την πάρεις με μια γυναίκα που σέβεσαι ή βλέπεις σοβαρά, αν είσαι κομπλεξικός...

Α ρε πούστη Φρόυντ, πόσο μέσα έχεις πέσει σε όλα, ρε μαλάκα άντρα. 

Μετά απο τούτο, έχουμε μια απο τις πιο εξαιρετικές και σεισμικές σκηνές της ταινίας κι αυτό είναι ο χαμηλόφωνος καβγάς που έχουν τα δυο αδέρφια στον καναπέ. Δεν θέλω καν να αναλύσω τι λένε, γιατί θέλω απλά να το απολαύσετε όταν το δείτε. Το πόιντ είναι πως αδιαμφισβήτητα επιβεβαιώνουμε πως και οι δυο τους έχουν σοβαρά ψυχολογικά προβλήματα, τα οποία προφανώς και πηγάζουν απο πολύ, πολύ, πολύ παλιά... 

Και εκεί, κυρίες και κύριοι, το σκατό έχει βγει και απο το παπούτσι, και πλημμυρίζει την οθόνη μας. Ο πεινασμένος Μπράντον βγαίνει για κυνήγι. Και Χριστέ μου, τι άσχημο κυνήγι μας δείχνει. Παίρνει μέρος σε διάφορες σεξουαλικές περιπτύξεις, διαφόρων μορφών, μα το σοκαριστικό δεν είναι οι πράξεις αυτές καθ' αυτές, αλλά ο τρόπος που μπορείς να δεις τον εθισμό και την ανάγκη να ξεπλένουν την αξιοπρέπεια απο το πρόσωπο του Μπράντον. Όλες οι σκηνές αυτές είναι ζεστές, με την ακμή αυτών, σε έντονο κόκκινο. Και είναι ζεστές, γιατί βλέπουμε την πιο ευάλωτη, την πιο τραυματισμένη, την πιο λυπηρή εκδοχή του πρωταγωνιστή. Με ένα ακόμα αποκορύφωμα, τον Μπράντον να γυρνάει στην κάμερα και να μας κοιτάει, όσο έχει στα τέσσερα μια πληρωμένη γυναίκα, και η έκφραση του δεν είναι αυτή της απόλαυσης, αλλά αυτή ενός πόνου που περιμένει ανακούφιση, ενός ψυχισμού που μασκάρει τις πληγές του πίσω απο έναν οργασμό. Λαγνεία, λαγνεία, λαγνεία. 

Όσο ο Μπράντον χανόταν στα πάθη του, η αδερφή του αποπειράθηκε να πάρει την ζωή της. Οπότε αυτή η πανέμορφη βραδιά, κατέληξε με τον Μπράντον να ψάχνει την αδερφή του στο νοσοκομείο. Η Σίσυ είναι ζωντανή. Οι τελευταίες σκηνές μας δίνουν ελπίδα πως οι χαρακτήρες θα βρουν την άκρη τους. 

"We are not bad people, we just come from a bad place." 

Φρόντισα να μην δώσω όλες τις λεπτομέρειες, για να έχετε κάτι να δείτε, σε περίπτωση που το διαβάσατε πριν δείτε την ταινία. 

Τι να πω γι' αυτή την ταινία, είναι συγκλονιστική, όχι για την σκηνοθεσία της μόνο (παρόλο που λατρεύω τον Steve McQueen, τον σκηνοθέτη της), όχι για το σενάριο, όχι για τις ερμηνείες. Όλα αυτά είναι εξαιρετικά, το συγκλονιστικό είναι τα θέματα που πραγματεύεται η ταινία. Είναι πράγματα που ακόμα και 12 χρόνια μετά το ντεμπούτο της, ακόμα συζητάμε με το ζόρι. Η ταινία ήταν τόσο μπροστά για την εποχή της, που είναι πιο επίκαιρη απο ποτέ στο τώρα. 

Πέρα απο τα προφανή, εγώ βλέπω και ένα έμμεσο σχόλιο πάνω στο πως καθορίζεται η αρρενωπότητα απο μια υπερ-ενεργή σεξουαλική ζωή. Τέτοια θέματα υπάρχουν εξ' αρχής όχι μόνο λόγω της σύγχρονης αποξένωσης των μεγάλων πόλεων, ούτε μόνο λόγο της σεξουαλικής επανάστασης και της υποτίμησης των ερωτικων δεσμεύσεων. Υπάρχουν επίσης επειδή λέμε στα αγόρια μας, πως δεν υπάρχει πρόβλημα στο να κυνηγάς συνεχώς το σεξ. Είσαι άντρας μόνο αν γαμάς συνεχώς, μόνο αν δεν παίρνεις στα σοβαρά καμιά, μόνο αν δεν έχεις συναισθήματα. Κατανάλωσε. Είναι ένα απο τα πολλά κόλπα του καπιταλισμού (δεν είχατε την τύχη ακόμα να ακούσετε τα αντικαπιταλιστικά μου παραληρήματα). 

Αν μπορείς να πείσεις έναν άντρα πως το μόνο που χρειάζεται, είναι το να καταναλώνει σεξ, μάντεψε τι θα γίνει. Θα καταναλώσει σεξ με το κιλό. Θα αγοράσει συνδρομές στο Pornhub, θα πληρώσει για OnlyFans, θα πληρώσει για cam girls, θα πληρώσει για ρίαλ λάιφ γυναίκες, θα πληρώσει για σεξουαλικά βοηθήματα και χάπια, θα πληρώσει για παιχνίδια και ομοιώματα. Και όσοι απο εσάς θεωρείται πως δεν ξοδεύεται χρήματα και είστε καλύτεροι, μάντεψε για ποιο λόγο το Pornhub είναι ΚΑΙ δωρεάν. Το προϊόν είσαι εσύ, το view που θα δώσεις, ο λογαριασμός που θα φτιάξεις. Οπότε αν ανοίγεις το PornHub πέντε φορές την ημέρα, κάθε μέρα, μέχρι να γίνει το μυαλό σου και το πουλί σου κιμάς, αυτοί πάλι έχουν βρει τρόπο να βγάζουν χρήματα. Τα σχόλια μου δεν καταλήγουν στο "μην κάνεις χρήση πορνογραφίας", αλλά στο "μην κάνεις κατάχρηση" έστω. Κι αυτά τα σχόλια είναι μόνο όσο αφορά την καπιταλιστική μεριά του προβλήματος. Αν πάρω να αναλύσω το πρόβλημα σε όλη του την κοινωνική έκταση, θα χαωθούμε όλοι μαζί. 

Η ταινία, παρ' όλη την ποιότητα και την επιτυχία της, δεν εμφανίστηκε καν στα Όσκαρς, και το σχόλιο του σκηνοθέτη ήταν πως "η Αμερική φοβάται πολύ να μιλήσει για το σεξ". Ποια Αμερική, ο κόσμος όλος, Στιβ μου. Μπορώ να καταλάβω την ευπρέπεια, δεν μπορώ να καταλάβω τον συντηρητισμό. Δεν χρειάζεται να πούμε "γαμήσι", αλλά μπορούμε και πρέπει να μιλάμε για το σεξ, όπως και για πολλά άλλα θέματα που είναι καθημερινά και σημαντικά για όλους. 

Ο Fassbender ξεγυμνώθηκε ως ηθοποιός (κυριολεκτικά) μόνο και μόνο για να μην έχει ούτε μια υποψηφιότητα. 

Είναι το Shame, η καλύτερη ταινία που θα δείτε ποτέ στην ζωή σας; Όχι. Σίγουρα όμως αξίζει να της ρίξετε μια ματιά, γιατί σίγουρα θα καταφέρει να ταρακουνήσει κάτι μέσα σας, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο.